Οι σκήτες είναι κοινότητες μοναχών, που ιδρύθηκαν ιστορικά στη ευρύτερη γεωγραφική περιοχή ορισμένων μονών μετά από άδεια της κυρίαρχης μονής, επικυρωμένη με Πατριαρχικό σιγίλλιο. Οι οκτώ , με κοινοτικό παραδοσιακό τρόπο οργάνωσης , αποτελούν οικισμό απο καλύβες με κέντρο θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής των μοναχών το Κυριακό. Το Κυριακό συνοδεύεται από την τράπεζα, το αρχονταρίκι, τον ξενώνα, τη βιβλιοθήκη. Επικεφαλής των μοναχών της Σκήτης είναι Δικαίος που εκλέγεται από την σύναξη των Γερόντων. Έχει ετήσια θητεία, μαζί με αντίστοιχη επιτροπή δύο συμβούλων. Αντίθετα οι τέσσερεις σκήτες νεώτερου τύπου που ανεγέρθηκαν το 19ο αιώνα με μορφή μοναστηριακού συγκροτήματος , είναι κοινοβιακές. Ο Δικαίος είναι ισόβιος και η κτιριακή τους οργάνωση έχει για πρότυπο τις μεγάλες μονές.

Στην νοτιοδυτική πτέρυγα του οικοδομήματος της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα κοντά στις Καρυές λειτουργεί σήμερα η Αθωνιάδα Σχολή. Η σχολή αυτή είχε εγκαινιασθεί το 1749 με πρωτοβουλία του Πατριάρχη Κυρίλλου του Ε. Αρχικά στεγάστηκε σε ειδικά ανεγερμένο συγκρότημα πάνω σε λόφο κοντά στην Μονή Βατοπεδίου. Περιελάμβανε 170 δωμάτια Τράπεζα, Παρεκκλήσιο, βιβλιοθήκη και αίθουσες διδασκαλίας. Είχε την μορφή ανώτατης ακαδημίας σύμφωνα με ανάλογο Πατριαρχικό Σιγίλλιο. Εκεί δίδαξαν ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και ο Αθανάσιος ο Πάριος. Έπαυσε να λειτουργεί το 1809. Επανειτούργησε στο συγκρότημα της Σκήτης Αγίου Ανδρέα σαν εκκλησιαστική σχολή και οικοτροφείο το 1930.
Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία:
τηλ. 23770-23200 fax 23770-23341

Η Δάφνη αποτελεί το επίνειο των Καρυών. Στην αρχαιότητα υπήρξε ιερό του Δαφναίου Απόλλωνα. Περί το 1044 υπήρχε εκεί η Μονή Δοχειαρίου η οποία ερημώθηκε από πειρατικές επιδρομές, οπότε και μεταφέρθηκε στην σημερινή θέση. Σε όλη την ιστορική διαδρομή του Αγίου Όρους μέχρι σήμερα υπήρξε βασικό σημείο αναφοράς στις μετακινήσεις προσκυνητών και μοναχών. Από τη Δάφνη ξεκινά το μοναδικό λεωφορείο του Αγίου Όρους για την διαδρομή προς Καρυές και για τον όρμο της Ιβήρων. Το μικρό οικισμό της απαρτίζουν κτίρια δημόσιου χαρακτήρα για την εξυπηρέτηση των προσκυνητών όπως λιμεναρχείο, τελωνείο, ταχυδρομείο, αστυνομία και άλλα όπως εστιατόριο, ξενοδοχείο, παντοπωλεία στα οποία πωλούνται εκκλησιαστικά είδη και ενθύμια του Αγίου Όρους καθώς αποθήκες και εργατόσπιτα. Τα κτίρια της Δάφνης είναι τα περισσότερα του 19ου αιώνα, την περίοδο κατά την οποία υπήρξε μεγάλη κίνηση πλοίων κυρίως από την Ρωσία. Πρόσφατα λόγω των αυξημένων αναγκών έγινε διαπλάτυνση της παλαιάς και δημιουργία δεύτερης προβλήτας. Το μεγαλύτερο τμήμα της ανήκει στη εδαφική έκταση της Ξηροποτάμου και το νοτιότερο στην Σίμωνος Πέτρας. Σύνορο των μονών είναι ένα φυσικό κανάλι όπου κατέληγαν οι ορεινοί χείμαρροι. Οι όμορφες καταπράσινες πλαγιές που αρχίζουν από τον όρμο της , σε συνδυασμό με τα χρώματα της θάλασσας δημιουργούν ένα ιδιαίτερα γαλήνιο τοπίο, που διαταράσσεται μόνο κατά την διάρκεια της αποβίβασης προσκυνητών και εμπορευμάτων.

Ο ναός του Πρωτάτου, είναι ο αρχαιότερος όλων των Καθολικών του Αγίου Όρους και είναι αφιερωμένος στη Κοίμηση της Θεοτόκου. Ανεγέρθηκε πιθανόν στο Α΄ μισό του 10ου αιώνα, ανακαινίστηκε στα χρόνια του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ενώ το1955 έγιναν εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης με την δημιουργία πλατείας στη θέση όμορων στο Πρωτάτο κελιών. Διαφέροντας από τα Καθολικά του Αγίου Όρους, είναι τρίκλιτη βασιλική, με υπερυψωμένο το μεσαίο της κλίτος, που επιτρέπει την περιμετρική τρίτη σειρά ανοιγμάτων. Η σημερινή μορφή συνδυάζει τον τύπο της βασιλικής ως προς την στέγη, με την σταυρόσχημη κάτοψη. Εσωτερικά έχει την ιδιαιτερότητα, ότι τέσσερις πεσσοί χωρίζουν τον σταυροειδή ναό σε κεντρικό και σε γωνιαία διαμερίσματα. Απεικονίζονται θαυμάσιες τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, έργα του Μανουήλ Πανσέληνου, βασικότερου εκπροσώπου της Μακεδονικής σχολής, αναστηλωμένο μαρμάρινο τέμπλο του, αποτελεί έκφραση των παλαιών Βυζαντινών τέμπλων. Μέσα στο Ιερό βήμα φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας "Αξιον Εστί" που σύμφωνα με την παράδοση χρονολογείται στο 10ο αιώνα και αποτελεί σύμβολο του Αγίου Όρους Έχει δύο νάρθηκες αρχών 16ου αιώνα, ο ένας στην δυτική πλευρά που έχει μορφή στοάς και ο άλλος στη βορεινή, όπου υπάρχει κενοτάφιο για τους σφαγιασθέντες μοναχούς από Καταλανούς πειρατές τον 14ου αιώνα. Το κωδωνοστάσιό του είναι κτισμένο 1534, από τον Πρώτο Σεραφείμ και επισκευάσθηκε μεταγενέστερα. Στο πύργο του Πρωτάτου βρίσκεται η βιβλιοθήκη με 117 χειρόγραφα, από τα οποία 47 περγαμηνά. Στο αρχειοφυλάκιο φυλάσσεται το Α΄τυπικό του Αγίου Όρους, του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Τσιμισκή που επονομάζεται "Τράγος", γιατί είναι γραμμένο σε δέρμα τράγου και αποτελεί το ιστορικότερο κείμενο του Αγίου Όρους.

Στο μέσο περίπου της Αθωνικής Χερσονήσου και στη βόρεια πλευρά της βρίσκονται οι Καρυές, το αμφικτυονικό κέντρο της μοναστικής πολιτείας. Ο οικισμός αυτός βρίσκεται κτισμένος μέσα σε περιβάλλον έντονης βλάστησης. Σημείο αναφοράς του ο ναός του Πρωτάτου, 10ου αιώνα, με την εικόνα του ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ και τις τοιχογραφίες του Πανσέληνου, τον Πύργο του, το κτίριο της Ιεράς Κοινότητας, δέκα εννέα κονάκια (αντιπροσωπεία) μοναστηριών εκτός της κοντινής στις Καρυές μονής Κουτλουμουσίου. Επίσης υπάρχουν εδώ το κτίριο της Διοίκησης του Αγίου Όρους που υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών, (http://www.mfa.gr/ ) της Αστυνομίας, Ιατρείο, ταχυδρομείο και τηλεγραφείο, ραφείο, βιβλιοπωλείο, παντοπωλεία, διάφορα καταστήματα και εργαστήρια. Στις Καρυές και στην ευρύτερή της περιοχή υπάρχουν περισσότερα απo πενήντα Κελλιά, πολλά από τα οποία έχουν ιδιαίτερη ιστορική σημασία όπως του Ραβδούχου, πρώην μονύδριο του 10ου αιώνα και του Φουρνά. Οι Καρυές ιδρύθηκαν τον 9ο αιώνα, όταν οι μοναχοί πολλοί μοναχοί μετακινήθηκαν προς την περιοχή της σχηματίζοντας την Λαύρα των Καρυών. Η Λαύρα των Καρυών αναγνωρίστηκε ως πρώτη από όλα τα τότε μοναστικά ιδρύματα, και ο επικεφαλής της ονομάστηκε Πρώτος του Αγίου Όρους. Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, λόγω συνθηκών, μεταβιβάστηκαν οι περισσότερες εκτάσεις και εξαρτήματα της Λαύρας των Καρυών και του Πρώτου, σε μονές του Αγίου Όρους. Σήμερα συνέχεια των τότε θεσμών, είναι η Ιερά Κοινότητα και η Ιερά Επιστασία με επικεφαλής τον Πρωτοεπιστάτη. Οι μοναχοί που την απαρτίζουν την Ιερά Κοινότητα -αντιπρόσωποι των είκοσι Ιερών Μονών - διαμένουν στις Καρυές.

ΜΟΝΗ ΔΕΚΑΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
Κοντά στη Μονή Διονυσίου, δυτικά του Άθω, και σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, μέσα σε μία εντυπωσιακή χαράδρα που σχηματίζουν τα γειτονικά ψηλά βουνά, βρίσκεται η Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου. Η παράδοση θέλει την ίδρυση της Μονής στα τέλη του 10ου αιώνα, από τον Παύλο Ξηροποταμινό, τον πνευματικό άνδρα και ερημίτη, σύγχρονο του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη και ιδρυτή και της Μονής Ξηροποτάμου. Είναι πιθανό, ο Όσιος Παύλος ν’ αποσύρθηκε από τη Μονή Ξηροποτάμου σε κάποιο μικρό κελί της περιοχής, που σταδιακά εξελίχθηκε στη Μονή Αγίου Παύλου. Η Μονή θα ακολουθήσει τη δική της πορεία και ύστερα από δύο αιώνες από την ίδρυσή της, πιθανότατα λόγω της ερήμωσής της, θα υποβιβασθεί σε κελί, χάνοντας τον τίτλο της κυρίαρχης Μονής. Το 1370, θα παραχωρηθεί σε δύο Σέρβους μοναχούς, τον Γεράσιμο και τον Αντώνιο, που με σκληρή δουλειά θα την επαναφέρουν στην αρχική κυρίαρχη θέση της. Από τότε και μέχρι την περίοδο της τουρκοκρατίας η Μονή θα ενισχυθεί από Βυζαντινούς Αυτοκράτορες και Δεσπότες, καθώς και Σέρβους ηγεμόνες. Μεταξύ των ευεργετών της θα καταγραφεί και η Χριστιανή Πριγκίπισσα Μάρα, κόρη του Βράνκοβιτς, σύζυγος του Οθωμανού Σουλτάνου Μουράτ Β΄ και μητέρα του μελλοντικού πορθητή της Κωνσταντινούπολης, Μωάμεθ Β΄. Η Μάρα, που κράτησε, παρά το γάμο της, τη χριστιανική της πίστη, θα δωρίσει στη Μονή χρήματα και μετόχια και αργότερα, μετά την άλωση της Πόλης, θα προσφέρει στην Αγίου Παύλου, τα δώρα των τριών μάγων, ιερό κειμήλιο και τουρκικό λάφυρο της άλωσης. Η ιστορία της Μονής θα είναι παράλληλη με αυτή των υπολοίπων Μονών του Άθω. Οι σκληρές δοκιμασίες από ληστρικές επιδρομές, η βαριά φορολογία από τους Τούρκους κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, αλλά και καταστροφές από πυρκαγιές και πλημμύρες, θα τη φέρουν σε δεινή οικονομική κατάσταση. Συμπαραστάτες στην προσπάθεια της Μονής να επιβιώσει θα είναι ηγεμόνες και πιστοί από τις παραδουνάβιες χώρες και τον ευρύτερο χώρο του ελληνισμού, που θα την ενισχύσουν οικονομικά και θα την βοηθήσουν να διευρύνει τις κτιριακές της εγκαταστάσεις. Η βιβλιοθήκη της Μονής περιλαμβάνει 508 χειρόγραφα, 14.000 έντυπα και αρκετά χρυσόβουλλα, μολυβδόβουλλα και πατριαρχικά σιγίλλια. Μεταξύ των πολλών κειμηλίων της, συγκαταλέγονται Τίμιο Ξύλο, μέρος από τα δώρα των Μάγων και εικόνες, μεγάλης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας. Το Καθολικό της τιμάται στο όνομα της Υπαπαντής και εορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου.

ΜΟΝΗ ΔΕΚΑΤΗ ΤΡΙΤΗ
Στη νοτιοδυτική ακτή του Όρους, λίγο μετά το λιμάνι της Δάφνης, σ’ έναν πελώριο βράχο 300 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, στέκεται το επταόροφο μοναστήρι της Σιμωνόπετρας, το πιο τολμηρό οικοδόμημα του Αγίου Όρους. Ιδρυτής της είναι ο Όσιος Σίμων, που μόνασε στο Όρος τον 13ο αιώνα και έδωσε αρχικά στο μοναστήρι το όνομα «Νέα Βηθλεέμ». Κύριος ευεργέτης της Μονής υπήρξε ο Σέρβος ηγεμόνας Ιωάννης Ουγγλέσης, που το 1362 μ.Χ., με σημαντική του δωρεά, θα βοηθήσει στην αποπεράτωσή της. Η Μονή θα δοκιμασθεί σκληρά από πυρκαγιές στα 1580 και 1622, με αποτέλεσμα να φτάσει σε πλήρη ερήμωση στις αρχές του 17ου αιώνα. Στα 1762 στην έρημη Μονή θα μονάσει για λίγο ο Ρώσος μοναχός Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ, που με άλλους μοναχούς θα προσπαθήσει ν’ αναβιώσει το μοναστήρι. Η παραμονή του Παϊσιου θα είναι μικρή, αλλά το έργο του θα συνεχίσει ο μοναχός Ιωάσαφ από τη Μυτιλήνη. Η Σιμωνόπετρα, μετά την ιδιορρυθμία, στην οποία είχε περιέλθει, γίνεται πάλι κοινόβια στα 1801, αλλά μετά από τα δύσκολα χρόνια της τουρκικής κατοχής του Αγίου Όρους, από το 1821 έως το 1830, γνωρίζει την ολοκληρωτική καταστροφή από φοβερή πυρκαγιά το Μάιο του 1891. Οικονομική βοήθεια από τη Ρωσία θα επιτρέψει την ανέγερση του μοναστηρίου και του Καθολικού του και, παρά τις συχνές καταστροφές της, η Σιμωνόπετρα περνά μία νέα πνευματική άνθηση μετά την εγκατάσταση νέων μοναχών από τα Μετέωρα. Η αρχιτεκτονική διάταξη των κτιρίων της Μονής, λόγω του περιορισμένου της χώρου, διαφέρει από τα υπόλοιπα μοναστήρια του Όρους. Το Καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στη Γέννηση του Χριστού. Μεταξύ των κειμηλίων της Μονής συγκαταλέγονται Τίμιο Ξύλο, άμφια, σταυροί, εγκόλπια, εικόνες και πολλά λείψανα Αγίων, όπως το αριστερό χέρι της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής, το πόδι του Αγίου Διονυσίου και η κάρα του Αγίου Μάρτυρα Σεργίου, που φέρει και μία μικρή ουλή προερχόμενη από κτύπημα που έγινε σ’ αυτόν κατά την διάρκεια του μαρτυρίου του.

ΜΟΝΗ ΔΩΔΕΚΑΤΗ
Τριακόσια μέτρα ψηλά από τη θάλασσα, μισή ώρα από το μοναστήρι του Καρακάλλου, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο στην ανατολική πλευρά του Αγίου Όρους, βρίσκεται μία από τις παλαιότερες Μονές του Αγίου Όρους, η Ιερά Μονή Φιλοθέου. Η παράδοση αναφέρει ότι το μοναστήρι κτίστηκε από τον Όσιο Φιλόθεο, σύγχρονο του Αγίου Αθανασίου, πριν το 972, και ονομαζόταν παλιά Μονή Φτέρης. Από τους κυριότερους ευεργέτες στα πρώτα χρόνια της Μονής υπήρξε ο Αυτοκράτορας Νικηφόρος Βοτανειάτης και αργότερα άλλοι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες της Δυναστείας των Παλαιολόγων. Τον 13ο αιώνα ο Σέρβος ηγεμόνας Στέφανος Δουσάν, γνωστός για τη βοήθειά του στα μοναστήρια του Άθωνα, θα ενισχύσει τη Μονή Φιλοθέου. Συνέπεια της βοήθειας αυτής θα είναι ότι σημαντικό μέρος των μοναχών της, στην περίοδο εκείνη, θα είναι σερβικής καταγωγής. Από τις πιο έντονες προσωπικότητες που θα μονάσουν στη Φιλοθέου θα είναι ο Ηγούμενος της Μονής Διονύσιος, στις αρχές του 16ου αιώνα, ιδρυτής της Μονής του Αγίου Διονυσίου «του εν Ολύμπω». Μεταξύ των ευεργετών της θα συμπεριληφθούν, τον 17ο και 18ο αιώνα, ο Τσάρος της Ρωσίας Μιχαήλ και οι ηγεμόνες των παραδουνάβιων χωρών, που θα την ενισχύσουν και θα επιτρέψουν στους μοναχούς της να διενεργούν εράνους για την οικονομική της ενίσχυση. Μόνιμη αιτία διένεξης της Μονής Φιλοθέου με την Μονή της Μεγίστης Λαύρας υπήρξαν τα Κελιά του Μιλοποτάμου και Κραββάτου, που διεκδικούσαν και οι δύο Μονές. Τελικά, στα τέλη του 16ου αιώνα, με πατριαρχικά σιγίλια, επιδικάσθηκαν στην Μονή της Λαύρας. Από τη Μονή Φιλοθέου προέρχεται μία από τις σημαντικότερες μορφές του Ορθόδοξου μοναχισμού, ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Φεύγοντας από εκεί θα κηρύξει στους σκλαβωμένους Έλληνες το Ευαγγέλιο, μέχρι να βρει μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους, τον Αύγουστο του 1779. Το 1900 η Μονή θα βρεθεί σε άσχημη οικονομική κατάσταση και θα βοηθηθεί από την Ιερά Κοινότητα που θ’ αναλάβει την κηδεμονία της. Από τα πλέον αξιόλογα κειμήλια της Μονής Φιλοθέου θεωρείται η φορητή εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, που η παράδοση θέλει να έχει σωθεί από τη μανία της εικονομαχίας, για να φτάσει μόνη της στο Άγιον Όρος, και το χέρι του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, χάρισμα του Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου. Στην Τράπεζα της Μονής υπάρχουν τοιχογραφίες του 1540 από τον Αγιογράφο Τζώρτζη, από την Κρήτη. Το Καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στη Μονή υπάγονται 12 Κελιά, που είναι κτισμένα στην γύρω περιοχή και άλλα 2 στις Καρυές.

ΜΟΝΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ
Μεταξύ των Μονών της Μεγίστης Λαύρας και των Ιβήρων, σε υψόμετρο 200 περίπου μέτρων από τη θάλασσα, βρίσκεται μία από τις παλαιότερες Μονές του Αγίου Όρους, η Ιερά Μονή Καρακάλλου. Η Μονή εμφανίζεται σε αγιορείτικα έγγραφα και Τυπικά στις αρχές του 11ου αιώνα μ.Χ., περίοδο στην οποία τοποθετείται ιστορικά και η ίδρυσή της. Σύμφωνα με τις αγιορείτικες παραδόσεις όμως, η ίδρυσή της τοποθετείται πολύ νωρίτερα. Βασισμένες στ’ όνομά της, θεωρούν σαν κτίτορά της το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, γνωστό σαν Καρακάλλα, που βασίλευσε στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. Η Μονή όμως είναι σαφώς μεταγενέστερη. Όσον αφορά τ’ όνομά της, ίσως να οφείλεται σε κάποιον μοναχό ή Ηγούμενο Καράκαλλα, συνηθισμένο βυζαντινό όνομα της εποχής. Η μοίρα της Μονής θα είναι κοινή μ’ αυτήν των υπολοίπων Μονών του Αγίου Όρους. Μετά από την περίοδο της ακμής, θ’ ακολουθήσει το 1204 η Λατινοκρατία και μετά από αυτήν οι διώξεις του ενωτικού Μιχαήλ Η΄. Την καταστροφή θα συμπληρώσουν οι επιδρομές των Καταλανών στις αρχές του 14ου αιώνα. Παρά τις συνεχείς καταστροφές, η Μονή θ’ αυξήσει τον αριθμό των μοναχών της και θ’ αποκτήσει από δωρεές μετόχια και εξαρτήματα. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας σημαντική βοήθεια θα της δοθεί από τον ηγεμόνα της Βλαχίας Ιωάννη Πέτρου, που θα μονάσει εκεί. Στην επανάσταση του 1821 η Καρακάλλου θα συμμετάσχει ενεργά και μετά από τη δεκαετή τουρκική κατοχή θ’ αποτελέσει, στο τέλος του 19ου αιώνα, τόπο ησυχασμού των Ρώσων μοναχών. Το 1875 μία πυρκαγιά θα καταστρέψει μεγάλο μέρος της Μονής, θα διασωθεί όμως το Καθολικό της, το οποίο είναι έργο του 16ου αιώνα. Στη βιβλιοθήκη της Μονής υπάρχουν 300 περίπου χειρόγραφα-τα 42 είναι πάνω σε περγαμηνή-όπως και 3.000 έντυπα. Μεταξύ των κειμηλίων της περιλαμβάνονται Τίμιο Ξύλο, εγκόλπιο, σταυροί, λείψανα Αγίων, με σπουδαιότερα αυτά του Αγίου Οσιομάρτυρα Γεδεών, που μαρτύρησε στο Τύρνοβο της Βουλγαρίας. Στη Μονή ανήκουν 14 Κελιά, σκορπισμένα στο δάσος, και άλλα 4 στις Καρυές. Η Μονή εορτάζει τη μνήμη των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και το Καθολικό της κτίστηκε το 1548 και τοιχογραφήθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα. Στο τέμπλο του φέρει την εξαίρετη εικόνα των 12 Αποστόλων, έργο του Ιερομόναχου Διονυσίου από τα Άγραφα με χρονολογία 1722.

ΜΟΝΗ ΔΕΚΑΤΗ
Δυτικά του Αγίου Όρους, σε ύψος 30 μέτρων από τη θάλασσα, μεταξύ των Μονών Ξενοφώντος και Ζωγράφου, βρίσκεται η Μονή του Δοχειαρίου. Η αγιορείτικη παράδοση αναφέρει ότι η Ιερά Μονή Δοχειαρίου ιδρύθηκε από τον μοναχό Ευθύμιο, μαθητή του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Ο Ευθύμιος, αφού μόνασε στη Λαύρα έχοντας το διακόνημα του Δοχειάρη, ίδρυσε στη νοτιοδυτική πλευρά του Άθω τη νέα Μονή, που πήρε το όνομά της από το διακόνημα του ιδρυτή της. Από τις αρχές του 11ου αιώνα η Μονή αναφέρεται σε αγιορείτικα έγγραφα και Τυπικά και η πορεία της θα είναι παρόμοια με αυτή των άλλων Μονών. Μετά από την περίοδο ακμής, στον 11ο και 12ο αιώνα, θα γνωρίσει αργότερα τη λαίλαπα των πειρατικών επιδρομών και τις διώξεις των Λατίνων και των Ενωτικών. Η περίοδος της παρακμής της θα διακοπεί στα μέσα του 16ου αιώνα, όταν ο Πατήρ Γεώργιος από την Αδριανούπολη θα μονάσει στην ερημωμένη σχεδόν Μονή και θ’ αφιερωθεί με όλες τις δυνάμεις του στην αναβίωσή της. Στο έργο του αυτό θα βρει συμπαραστάτες τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Αλέξανδρο και τη σύζυγό του Ρωξάνδρα, που θα της δωρίσουν σημαντικά ποσά και κτήματα, επιτρέποντάς της να λειτουργήσει εκ νέου. Στην αναγέννηση αυτή της Μονής συμπαραστάτης του Γεωργίου θα είναι και ο Μητροπολίτης Μολδαβίας Θεοφάνης, που στο τέλος της ζωής του θα παραιτηθεί από το αξίωμά του για να ζήσει εκεί σαν ασκητής. Το Καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στην εορτή των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Ανάμεσα στα δέκα παρεκκλήσια, που βρίσκονται στην αυλή της Μονής, ξεχωριστή θέση κατέχει το παρεκκλήσι της Γοργοϋπηκόου με την ομώνυμη εικόνα της Παναγίας από τις πιο γνωστές του Αγίου Όρους. Λόγω της περιορισμένης εκτάσεως της αυλής, το Καθολικό της Μονής είναι ιδιαίτερα υπερυψωμένο και είναι έργο του 16ου αιώνα. Αγιογραφήθηκε στα 1568, από τον Κρητικό ζωγράφο Τζώρτζη, αλλά επιζωγραφίσθηκε στα 1855, με αποτέλεσμα να χαθεί σημαντικό μέρος του εικονογραφικού του κύκλου.