ΜΟΝΗ ΟΓΔΟΗ
Ανατολικά της Μονής του Αγίου Παντελεήμονος και δυτικά της Σιμωνόπετρας, σε απόσταση 200 μέτρων περίπου από τη θάλασσα, στο μέσο της νοτιοδυτικής
πλευράς της αθωνικής χερσονήσου, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο βρίσκεται η όμορφη, επιβλητική και κυρίαρχη Μονή Ξηροποτάμου, στο σημείο που άλλοτε βρισκόταν η αρχαία Χαραδρία. Η ίδρυσή της ουσιαστικά τοποθετείται στα τέλη του 9ου αιώνα, λίγο μετά την ανέγερση της Μονής Μεγίστης Λαύρας. Η αγιορείτικη παράδοση όμως θέλει τη Μονή Ξηροποτάμου ακόμη πιο παλιά, αποδίδοντας την ίδρυσή της στην Αυτοκράτειρα Πουλχερία, τον 5ο αιώνα μ.Χ. Άλλες πηγές θεωρούν ιδρυτές της Μονής τους Αυτοκράτορες Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο και Ρωμανό Λεκαπηνό, στις αρχές του 10ου αιώνα μ.Χ. Πάντως η επικρατέστερη εκδοχή είναι αυτή που θεωρεί ιδρυτή της Μονής το μοναχό Παύλο Αγιορείτη, σύγχρονο του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Η αρχική ονομασία της Μονής ήταν Μονή των «Αγίων Τεσσαράκοντα», αλλά και του «Αγίου Νικηφόρου». Μέχρι τον 13ο αιώνα η Μονή θα ευημερήσει και θ’ αναπτυχθεί, γνωρίζοντας όμως αργότερα καταστροφές από πειρατικές επιδρομές και πυρκαγιές. Θα ευεργετηθεί από τους Αυτοκράτορες Μιχαήλ Η΄ και Ανδρόνικο Β΄ και θα τύχει της εύνοιας του Τούρκου Σουλτάνου Σελίμ Α΄. Σύμφωνα με την παράδοση, Ξηροποταμινοί μοναχοί στις αρχές του 16ου αιώνα, σε περιοδεία τους για τη συγκέντρωση χρημάτων προς βοήθεια της κατεστραμμένης τους Μονής, θα γίνουν δεκτοί στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από τον Οθωμανό Σουλτάνο Σελίμ. Ο Σελίμ, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον της Αιγύπτου θα εντυπωσιασθεί από την πίστη και το φρόνημα των Αγιορειτών μοναχών και με ειδικό έγγραφο, το Χατί-Σερίφ, θα δώσει ειδικά προνόμια στις Μονές του Όρους και ιδιαίτερα στην Ξηροποτάμου, την οποία θ’ ανακαινίσει. Το Καθολικό της Μονής τιμάται στο όνομα των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων.