ΜΟΝΗ ΔΕΥΤΕΡΑ
Η ίδρυση της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου ιστορικά τοποθετείται γύρω στο 980 μ.Χ. Κτήτορες – Ιδρυτές της θεωρούνται τρεις μοναχοί της Μονής της Αγίας Λαύρας, που με εντολή του Ηγουμένου τους, Οσίου Αθανασίου, έφτασαν στην γραφική τοποθεσία της βορειοανατολικής πλευράς του Αγίου Όρους και ενώνοντας κάποια προϋπάρχοντα κελιά, ίδρυσαν τη Μονή. Τ’ όνομά της προέρχεται μάλλον από τη γνωστή παράδοση της διάσωσης του γιου του Μεγάλου Θεοδοσίου, Αρκαδίου, που ναυάγησε κοντά στο Άγιο Όρος και βρέθηκε σώος θαυματουργικά κοντά σε μία βάτο, από τις πολλές που υπάρχουν στην πεδιάδα γύρω από το μοναστήρι. Είναι η δεύτερη τη τάξει Μονή του Αγίου Όρους, μετά τη Μεγίστη Λαύρα, ενώ στο Β΄ Τυπικό του Όρους, το 1046, αναφέρεται ήδη δεύτερη στη μοναστηριακή ιεραρχία. Η Μονή θα γνωρίσει μέρες ακμής και θα ενισχυθεί από τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες Κομνηνούς. Αργότερα όμως θα υποστεί καταστροφές από τις επιδρομές των Καταλανών καθώς και διωγμούς από τους Ενωτικούς. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας η Μονή θα παρακμάσει. Κάτω από το βάρος των προβλημάτων και της βαριάς τουρκικής φορολογίας, θα αναγκασθεί να εγκαταλείψει τον κοινοβιακό βίο και να εφαρμόσει τον ιδιόρρυθμο βίο, πουλώντας πολλά από τα κτήματά της. Ο 18ος αιώνας θα είναι περίοδος νέας ακμής. Με δωρεές Πατριαρχών, ιδιωτών και ηγεμόνων των παραδουνάβιων περιοχών, η Μονή θα ξεπεράσει τα προβλήματά της και μάλιστα κάτω από την επιστασία της και με έξοδά της, θα λειτουργήσει στην περιοχή της από το 1749 η Αθωνιάδα Σχολή, η εκκλησιαστική σχολή του Αγίου Όρους. Από ένα εξάρτημα-κελί της Μονής Βατοπεδίου προέρχεται η σημερινή Μονή του Χιλανδαρίου. Στα τέλη του 12ου αιώνα, η Μονή δώρισε το μικρό κελί του Χιλανδαρίου στον ηγεμόνα της Σερβίας Στέφανο Νεμάνια και το γιο του Ράτκο, που εγκαταλείποντας τον κόσμο, ήρθαν να μονάσουν στο Όρος με τα μοναχικά ονόματα ‘’Συμεών’’ και ‘’Σάββας’’. Το Καθολικό της Μονής, κτίσμα του 10ου αιώνα, σε ρυθμό τρίκογχου ναού με τρούλο, είναι αφιερωμένο στην εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Στη Μονή υπάγονται ακόμα δύο Σκήτες: Η Σκήτη του Αγίου Δημητρίου, ιδιόρρυθμη, με πολύ μικρό αριθμό Καλυβών και η Σκήτη του Αγίου Ανδρέα, που είναι γνωστή λόγω του μεγέθους της σαν ‘’Σεράι’’. Η Μονή διαφυλάσσει αξιόλογα κειμήλια και εικόνες με σπουδαιότερα τα ψηφιδωτά της, από τα αρχαιότερα στο Όρος, τα εικονογραφημένα χειρόγραφα, αλλά και το πολύτιμο κειμήλιο της Αγίας Ζώνης Της Θεοτόκου.